Książka w formacie 165x240mm i arkusz zadrukowany do formatu 680x980mm

W tym artykule chcę podjąć zagadnienie, które raz na jakiś czas powraca na etapie przygotowania materiałów do druku. Warunki uzgodnione, praca zaplanowana, plik przychodzi w nieodpowiednim formacie. Co się stało?

Artykuł jest dedykowany osobom wpisującym do wyszukiwarki Google hasła takie jak: format b1 wymiary, formaty papieru b, b5 rozmiar papieru. Zakładam, że jeżeli tu trafiłaś lub trafiłeś to właśnie dlatego, że potrzebujesz tej informacji do przygotowania materiałów uwzględniając wymiary z kontrowersyjnego szeregu B.

Dlaczego B5 to 165x240mm

Wymiary w poligrafii i we współpracy z agencjami reklamowymi powinny być zawsze podawane w mm. Dopuszczalne jest przyjęcie zapytania ofertowego z parametrem opisanym symbolem ale w odpowiedzi najczęściej odpowiemy doprecyzowując ten parametr wyrażając go w milimetrach. W potwierdzeniu przyjęcia zlecenia lub w umowie to już niezbędny element.
Z własnego doświadczenia wiemy, że stosunkowo istotną sprawą jest właśnie rzeczony rozmiar B5 w przypadku książek. Znany jest taki scenariusz: zleceniodawca organizuje druk książki w formacie B5 i w momencie przekazania materiałów działy graficzne wymieniają się plikiem przygotowanym w formacie 176x250mm. W tym wypadku problemem nie jest minimalnie większa powierzchnia książki do wykonania – wiadomo zleceniodawca chce jak największy format w ramach oferty ale właśnie optymalne jej wykonanie na dostępnych formatach.
To właśnie formaty dostępnego materiału ograniczają elastyczne dopasowanie się do oczekiwań odbiorcy. Na rynku materiałów poligraficznych oferowanych przez dystrybutorów istnieją konkretne standardy i niestety nie zalicza się do nich tabelka w wikipedii. Poniżej zamieszczam tabelkę standardowych materiałów w jakich drukarnia może zakupić dostępny surowiec w przypadku szeregu B:

Arkusz papieru jest dostępny w formacie 700x1000mm a nie jak napisane jest w wikipiedii w formacie 707x1000mm.
Na dostępnym arkuszu muszą znaleźć się odpowiednie dla techniki druku lub wykonywania: znaczniki, paski kontrolne i inne zapasy odległości niezbędne do poprawnego wykonania pracy.

Z powyższego wynika, że maksymalny i jednocześnie optymalny ekonomicznie format książki wydrukowany z materiału o rozmiarze arkusza 700x1000mm to 165x240mm.

Żeby wyczerpać temat poruszę komplementarne zagadnienia:

Co jeżeli w specyfikacji jest napisane B5 170x250mm?

Bywa i tak, że specyfikacja jest z góry narzucona i rozmiar produktu jest już doprecyzowany. Może to wynikać z kilku przyczyn.

Jeszcze przed dominacją internetu jako medium druk książek odbywał się trochę inaczej niż aktualnie, czyli w 2021 roku. Około 10-20 lat temu maszyny do druku nie były tak wydajne jak te obecne i parki introligatorskie nie były tak zautomatyzowane jak dzisiaj. Wiele publikacji ograniczało się do druku czarno-białego czyli druku tylko czarną farbą. Użycie pasków densytometrycznych i innych bardziej potrzebnych dzisiaj znaczników było opcjonalne lub nie uwzględnienie ich nie stanowiło dużego wyzwania. Z tego względu wynikały oszczędności na stosunku dociętego papieru do ostatecznego wymiaru książki.

Drugą przyczyną było to, że większość książek powstawała na papierze niepowlekanym w gramaturach pomiędzy 70-90 gramów na metr kwadratowych, który był dostępny w formacie 720x1020mm. To umożliwiało wykonanie gotowego produktu w rozmiarze 170x250mm. Te papiery w takim rozmiarze dostępne są nadal, jednak one nie są wybierane przez zleceniodawców jako materiały. Papier biały niepowlekany ustąpił miejsca papierom powlekanym, spulchnianym lub papierom z grupy premium. Nierzadko wykonujemy wiele książek na papierze niepowlekanym w gramaturze 100 gramów ale charakterystyka tych zleceń zmieniła się na przestrzeni ostatnich dwudziestu lat.

Powyższe przyczyny skutkują w sensie obiektywnym, że na naszych półkach stoi wiele książek w rozmiarze 170x250mm. Jest to optymalny ekonomicznie format produktu ale pod warunkiem, że to będzie taka sama książka a nie już kolorowy katalog produktowy.

Konieczność wyjaśniania specyfikacji jeżeli chodzi o format książki zdecydowanie najczęściej zdarza się w przypadku formatu B5 ale to samo dotyczy książek w formacie B4. Optymalnie jest założyć 240x340mm względem formatu opisanego w wikipedii 250x352mm. Ten format w drukarniach offsetowych wykonywany jest nie tak często jak B5 więc zwykle organizacja takiej pracy przebiega inaczej. Więcej jest konsultacji, zwykle nie jest to książka a album lub publikacja w wydaniu okazjonalnym a przygotowaniem zajmują się osoby z względnie dużym doświadczeniem.

Co możemy zrobić z plikiem 176x250mm kiedy w umowie jest 165x240mm?

W praktyce wyjść jest nawet kilka:

Pierwsze wyjście to przeprojektować. Jeżeli jest jeszcze czas, można plik naprawić i przesłać poprawny. W praktyce nastręcza to czasami różnych konsekwencji lub nie jest takie proste jak się wydaje. Przygotowanie do druku publikacji jest czasem długotrwałym procesem i nierzadko jest wykonywane w deficycie czasowym. Wszelkie niezbędne akceptacje już są dokonane i nie ma możliwości wykonać przygotowania do druku od początku.

Drugie wyjście to automatyczne przeskalowanie książki do formatu w umowie. Można to zrobić odpowiednim oprogramowaniem. Zakres zmian i wartość skalowania jest względnie nieduża i sam proces jest szybki i łatwy dla działu graficznego. W praktyce to najczęściej dochodzi do wyjaśnienia i ostatecznie do przeskalowania materiału.

Trzecie wyjście to uwzględnić format plików i aneksować format w umowie. Czasami bywa tak, że doszło do nieporozumienia w organizacji i pliki są poprawne ale zleceniodawca nie był doinformowany w zakresie opisywanego tematu i podpisał zlecenie lub umowę z doprecyzowanym formatem B5 165x240mm nie zwracając na to uwagi. To naprawdę się zdarza. Teoretycznie wszystko jest możliwe do wykonania. W tym wypadku wiąże się z wygenerowaniem wyższych kosztów. I tu ważna informacja. Im wyższy nakład tym stosunek materiału do kosztów początkowych produkcji się zwiększa. To znaczy, że jeżeli nakład publikacji jest mały 100-200 szt. to koszty tak zwanego odpadu materiału są względnie niewielkie w stosunku do kosztów produkcji a w przypadku nakładu 10 – 30 tys. potrafią mieć bardzo duże znaczenie.

Kolejnym wątkiem, który wypada usystematyzować w zakresie tego artykułu to rozmiary plakatów:

Czy mogę zrobić plakat w formacie 700x1000mm?

Dlaczego w większości drukarń internetowych stosuje się format 680x980mm?

W tym temacie zastanawiałem się od czego zacząć bo przyczyny są powiązane i są równoważne. Postanowiłem, że zacznę od odpowiedzi na pytanie skąd pochodzi popularny w internecie format 680x980mm.

Wynika to z budowy i standardów budowy maszyn poligraficznych. Większość dostępnych maszyn poligraficznych produkowanych w tak zwanym pełnym formacie może zadrukować arkusz w formacie 720x1020mm. I tutaj podobnie jak w przypadku druku kolorowych książek ograniczeniem jest dostępność materiałów do druku. Wymownym przykładem jest format dostępnych podłoży z kartonu litego. W praktyce one wyłącznie występują w formatach uwzględnionych w poniższej tabelce.

W tym wypadku dystrybutorzy w standardzie nie oferują nawet „pół formatów” czyli formatów B2 i A2. W praktyce do dyspozycji jest B1 i A1.

Dostępność asortymentu podobna jest dla papierów powlekanych i grubszych papierów niepowlekanych. Skutkiem tego jest właśnie ujednolicenie oferty i proponowanie maksymalnego zadruku w rozmiarze 680x980mm dla szeregu B1.

Dystrybutory materiałów oferują niektóre popularne asortymenty w formatach umożliwiających wykonanie plakatu lub arkusza plano w rozmiarze 700x1000mm ale stany magazynowe nie są tak duże jak w przypadku materiałów standardowych i ewentualne terminy realizacji bardzo dużych nakładów należy konsultować z wykonawcą.

Dlaczego, więc można bez problemu wykonać plakat w formacie 700x1000mm i 500×700? Po pierwsze: plakat jest specyficznym produktem reklamowym bo jest też produktem artystycznym. Polscy plakaciści są znani na całym świecie i wciąż polski plakat cieszy się powodzeniem w galeriach sztuk wizualnych. Artyści wymagają aby ich plakat miał format 700x1000mm. Po drugie większość ram aluminiowych jest produkowana do formatu 700x1000mm. Papiery, które wykorzystywane są na plakaty dostępne są w rozmiarze 720x1020mm. Wymienię popularne: papier powlekany matowy w gramaturze 170 i papier powlekany matowy w gramaturze 130mm.

Co jeszcze można powiedzieć?

Aktualnie stosuje się narzędzia, które częściowo ograniczają występowanie nieporozumień. Jednym z nich jest automatyczne przygotowanie oferty z użyciem konfiguratora internetowego. W

Słowem podsumowania

Ten krótki artykuł powstał dla młodych projektantów ale nie tylko. Również projektantów, których główną domeną jest projektowanie do internetu i tylko okazjonalnie projektują materiały drukowane. W dobie hasłowego przekazywania informacji i znacznego zintensyfikowania obowiązków, scenariuszem wiarygodnym jest specyfikacja wyrażona w krótkiej wiadomości: „zaprojektuj to w formacie B5, pozdrawiam”. Internet podpowiada ale ta podpowiedź nie jest jednoznaczna.

W razie wszelkich wątpliwości zapraszam do kontaktu. Zapraszam do zadawania pytań. W miarę ich napływu rozbuduję zakres artykułu, żeby nasza wspólna praca była wspólną przyjemnością.